Italië, een monsterverbond
Uit een brief naar mijn nichtje in Italië.
Door haar verblijf in Italië en aan vrienden en familie gerichte uitvoerige e-postberichten, ben ik even meer dan gewoonlijk geïnteresseerd geraakt in dit land, dat zich als een der eersten aansloot bij de Europese Gemeenschap. Ik durf de stelling te verdedigen dat deze zuiderbuur het meest corrupte land uit het samenwerkingsverband is.
Citaat uit de brief
En dan nu die Italianen, zoals ik eerder al aangekondigd had. Je moet er geweest zijn om er over te kunnen oordelen, hoor je vaak zeggen als verdedigers van een standpunt zich in het nauw gedreven voelen. Nou, mooi niet dus. Ik had aan twee films en jouw berichten over de gang van zaken in de academische wereld genoeg om mijn standpunt te bepalen. Over de aard van de Italiaan, dus.
De film Gomorra heeft me in verbijstering achtergelaten. Laat ik daar mee beginnen. Een vriend van mij had dezelfde ervaring na het zien van deze film, vertelde hij laatst. Zoals je weet is de film gebaseerd op – ik citeer nu gedeeltelijk – het door een 27-jarige onderzoeksjournalist (Roberto Saviano) geschreven boek met dezelfde titel. De auteur infiltreerde voor zijn onderzoek in de wereld van dit maffiabedrijf en de lezer wordt meegezogen in een verhaal waarin je de angst ruikt en ondergedompeld wordt in de arrogantie en het gekonkel van deze Gomorra, die veel flexibeler blijkt te zijn dan de Siciliaanse maffia. Dit criminele portret, deze reis naar de donkerste kant van de menselijke ziel, dit accurate verslag van de bezigheden, organisatie en werkwijze van de Gomorra wordt verteld op de enige manier die bij dit onderwerp past: keihard, nietsontziend en vol razernij. Gomorra is een fascinerend fresco van Shakespeariaanse intensiteit. Einde citaat.
Je mag gerust weten dat ik na het zien van deze indringende film eigenlijk een beetje een hekel aan Italianen (vooral de mannen) heb gekregen. Zelfs die koppen zijn me gaan tegenstaan. Gelukkig kunnen we ons laten wijsmaken dat deze Italiaanse onderwereld (naast de Gomorra bestaan er nog zeker vier andere maffiaorganisaties, die ook nog in cultuur van elkaar verschillen) haar werkterrein uitsluitend in het Zuiden heeft. Maar je wordt hard op de feiten gedrukt als je leest dat bijvoorbeeld de Christen Democraat Andreotti, de Italiaan uit het Noorden (waarover zo meer), aan het einde van z’n lange politieke loopbaan aangeklaagd is voor het hebben van banden met diezelfde maffia. Dan is de cirkel rond.
Italië is naar mijn mening het meest corrupte land van Europa, corrupter nog dan bijvoorbeeld het arme Roemenië. Hetgeen we daarover in de film zien zou in geen enkel ander land in het Europa van de Economische Gemeenschap kunnen, of worden getolereerd! Zelfs maatje FR (de Italiëkenner bij uitstek, die bijna alle stukken van vriend en schrijver Dario Fo in het Nederlands heeft vertaald) begon, zeer tegen zijn gewoonte in, wat schutterig te lachen toen ik hem met bovenstaande veroordeling confronteerde….
Er is – kortom – iets grondig mis met de Italiaanse volksaard. Ook de manier waarop professoren college houden (zes uur achter elkaar, zodat meneer zijn weektaak er al op maandag opzit en hij kan afreizen naar zijn huisje in de bergen) getuigt hiervan. Om maar niet te spreken van de manier waarop ze je schaamteloos rustig enkele uren laten wachten op je tentamenbeurt. Dat zou je – als hooggeleerde professor – eens in Nederland moeten proberen!
Nee, ik begrijp onze vrienden en wereldburgers T en A nu beter toen ze ons tijdens een bezoek aan hun buitenverblijfje in Saint Tropez verbijsterd aanstaarden nadat we hen zojuist verteld hadden veel sympathie voor Italië en de Italianen te hebben. Ik zie nog die blik in hun ogen, waaruit vooral mededogen met die domme Hollanders sprak!
Maar goed, misschien oordeel ik wel te snel. Om beter beslagen ten ijs te komen daarom toch ook nog maar de film Il Divo bekeken, handelend over de Christen Democraat Andreotti, die twintig jaar aan de macht geweest is. Niet vergelijkbaar met Gomorra, maar wel een aardig doorkijkje gevend in de manier waarop in Italië politiek wordt bedreven. Gebaseerd op macht, ijdelheid en gekonkel met zijdelings ook nog opgedirkte kardinalen die hun partijtje mee blazen. Bijna middeleeuws, als je die chaotische en slecht naar elkaar luisterende parlementariërs tenminste weglaat. Voor ons nuchtere Nederlanders niet te bevatten, maar we missen dan ook zo’n geschiedenis als de Romeinse. Dat eeuwenlang het machtscentrum van Europa was en waar – ook niet geheel toevallig – een Machiavelli opstond die de elite die toen aan de macht was, nog eens haarfijn uitlegde hoe je die moest behouden. Maar ook een land dat prachtige auto’s maakt en vliegtuigen fabriceert. En last but not least, met heerlijk eten, dat hier tot kunst is verheven.
Goed, nu weet je het dus. Zo denk ik er over. Natuurlijk vraag ik me ook wel eens af waarom ik dit aan de grote klok zou moeten hangen. En dat op een moment dat een jaartje Italië je waarschijnlijk meer goed dan kwaad heeft gedaan. Het zal wel de schoolmeester in mijn karakter zijn, of de oude socialist (jawel!), die graag jongeren op ziet groeien tot kritische burgers.
Tenslotte, beste B. Welkom terug, straks in Nederland. Waar het nog niet zo slecht toeven is, nietwaar?
Einde citaat