Klassieke Zenderkleuring op radio 4
We gaan er vrolijk mee door: onze publieke radio- en televisieuitzendingen inrichten volgens de bloedgroepentheorie. Zelfs onze nationale klassieke radiozender is ermee besmet. Gekker kunnen we het niet maken! Het moet u zijn opgevallen want u zit ook wel eens achter de buis en aan de knoppen.
Zo kennen we de omroep voor arbeiders (die we nu uit Polen en vroeger uit Marokko en Turkije haalden). Misschien bent ook u lid (want dat kan ook, democratisch lid worden!) van de omroep voor kermisvierend Nederland (met een sterrenslag, waaraan soms ministers mee doen). Of behoort u tot de groep van adolescenten die zijn cultuuroverdracht ontvangt van gelijkgestemde keutels die verheffende uitzendingen over spuiten en neuken verzorgen, want vooral dat onderwerp heeft actualiteitswaarde. Dat haalde je vroeger – in de tijd dat de kerstening van Nederland recht overeind stond en politieke en geestelijke machthebbers er nog ten volle in slaagden hun machtspolitiek naar de publieke omroep te vertalen – niet in je hoofd. Tegenwoordig vindt alleen een principieel verdwaalde kerkganger nog onderdak bij dit soort religieus bevlogen omroepen die echter nog wel in volle glorie hun partijtje meeblazen, met als nieuwste loot aan de boom een in tal en last groeiende evangelische omroep waarin ziek, zwak en misselijk Nederland zich laat koesteren door de barmhartigheid van mannen en vrouwen wiens karakterfouten zo van het beeld je huiskamer binnen spatten. Leerzaam materiaal, dat wel.
Maar hier wil ik het eigenlijk niet over hebben. We zullen er mee moeten leren leven en ziek ben ik er ook nog niet echt van geworden. Dat word ik wel van de schaamteloze wijze waarop de zenderkleuring wordt doorgetrokken naar onze publieke muziekzender. Het kan niet anders of dit moet aanleiding zijn tot een pathologisch gebeuren waaraan diepe studies zouden moeten worden gewijd. Ik zal dat toelichten.
Zodra ik in de auto stap gaat radio 4 FM aan, want klassieke muziek is voor mij geestelijk voedsel.
Als de VARA uitzendt heb ik geluk, want wie de matinee van vroeger uit het Concertgebouw kent, weet dat het met hun programmering wel goed zit. Gewoon muziek van alle stromingen en van alle tijden.
Maar het gaat al fout met de KRO. Je herkent ze meteen: de madrigalen en de koren zijn niet meer uit de ether weg te slaan.
De ergernis neemt toe bij de TROS, want dan schieten de eerder genoemde kermistaferelen je weer te binnen. Pavarotti en Callas zijn hun gevierde helden. En niet te vergeten Johann Strauss. Een heel repertoire kwaliteitsmuziek wordt door deze omroep achteloos aan de kant gezet, omdat de kijker – sorry, luisteraar – het wil.
De AVRO is ook een verhaal apart. Wat je op de radio hoort tref je ook al op de zaterdagmiddag in het Concertgebouw aan. Met busladingen vol worden de leden via de AVRO-bode deze muziektempel binnengelokt, maar wat ze voorgeschoteld krijgen kunnen ze maar matig waarderen. Gelukkig wordt het concert besloten met een stuk van Lully (ik kan het ook niet helpen dat de man toevallig zo heet) waarin een zangeres haar operetteachtig optreden beloond ziet met een ontladend ovationeel applaus waarmee de frustratie over de programmering zich een uitweg baant.
We naderen de apotheose met de EO. De Evangelische Omroep heeft de verleiding niet kunnen weerstaan de zenderkleuring aan te grijpen om ook hier het evangelie te verkondigen. En dat is knap pathologisch als je dat op een muziekzender voor elkaar kunt krijgen. Ik hoor nog de ransige stem van een gemaltraiteerde EO-hotemetoot die het bestond de uitzending van een der tekstrijke passionen van Bach (Matthäus, Johannes, und so weiter – we kunnen even vooruit) af te breken om vervolgens de luisteraar de volle resterende zendtijd te trakteren op de uit het Duits vertaalde bijbelteksten van het gezongene. Schandelijk gedrag waarmee het fiasco van de zenderkleuring wel is aangetoond.
Muziek is van alle tijden, kent vele stromingen, een variatie in diepgang, voorzien van vele uitvoeringen, biedt zowel solisten als orkesten een podium. Van de Nederlandse verzuiling heeft Bruckner (ik geef maar een voorbeeld) gelukkig geen weet gehad toen hij zijn vierde symfonie schreef. Hij noteerde gewoon wat hem beroerde en bij het kennis nemen van de hedendaagse Nederlandse zenderkleuring zou hij in wanhoop zijn armen ten hemel hebben gericht en misschien wel ter plekke aan een hartaanval zijn overleden.
Voor het geval het nog eens zover komt adviseer ik de politiek (want die gaat over publieke omroepen) gewoon de programmering van de VARA en de VPRO over te nemen, want die weten wel hoe het hoort. En een naam voor de nieuwe organisatie noem ik ook al: gewoon Radio Nederland Klassiek.
Nawoord
We noemen ze even, onze publieke omroepen: VARA/VPRO/TROS/AVRO/BNN/NCRV/KRO/EO (de lijst is niet volledig). De VARA matinee heet tegenwoordig de ZaterdagMatinee waarin, naast de NPS, de AVRO en de TROS participeren.